Yapay zeka kavramının günden güne daha fazla hayatımıza girdiği günümüzde, bu kavramı farklı açılardan da tartışmak gerekiyor. Belki felsefî, belki sosyolojik ve psikolojik yönlerine de değineceğiz. Aday zeka ve ingilizcesiyle Candidate intelligent kavramlarını ortaya koyacağız. Yani, bu yazı yapay zeka nedir gibi teknik bir sorunun cevabını pek içermiyor.

Yapay kelimesini sözlüklerden bir daha okuyalım.
TDK sözlüğünde yapay kelimesinin anlamı “Doğadaki örneklerine benzetilerek insan eliyle yapılmış veya üretilmiş, yapma, suni, doğal karşıtı” olarak tanımlıyor. Oxford sözlüğü kelimeyi “doğadaki şeylere benzetilerek insan eliyle yapılmış olan, yapma.” olarak tanımlıyor.

Sözlük karşılıklarını ilk okuduğumuzda oldukça mantıklı geliyor. Özellikle de yapay zeka’nın ilk dönemlerine yakışır tanımlamalar. Ancak süreç içerisinde hiç bir şey olduğunu kalmıyor. İnsan ne kadar değişiyorsa, o’nun elinden çıkanlar da o hızda değişiyor. Hatta konu yapay zeka olduğunda insandan bile hızlı değişiyor desek yanlış söylemiş olmayız.

1990’lı yıllarda iyiden iyiye dillendirilen yapay zeka tanımı artık hayatımızın önemli bir parçası oldu. Başlarda insanoğlu yapay zekayı tanımlamaya ve çalışma prensiplerini belirlemeye çalışıyordu. Ancak şu sıralar yapay zeka insanı tanımlamaya başladı.

Tanımlama kelimesinin içerisine bir çok unsur giriyor. Şöyle ki; biz onu anlamaya çalışırken, işler tersine döndü ve şu anda yapay zeka insanı anlamaya çalışıyor. Tabi bu metin yazılırken ya da siz bunu okurken dünyanın bir başka yerinde geliştirilmiş bir yapay zeka henüz insanı anlamadıysa! Biz bilgisayarları, işlemcileri vs sayıp istatistikler çıkarmaya çalırken yapay zeka insanla ilgili istatistiklerini çoktan çıkardı. Bizim adımıza kurallar koyup, bizim adımıza suçlu tespit etmeye başladı.

Yorulan, uyuyan, sosyal hayatına zaman ayıran insana karşı, bunlara ihtiyacı olmayan ve tüm vakti kendini geliştirmeye adayan bir rakip! Hemen korkutucu gelmesin ama çok daha rahat olmayın… Bizim tartışma konumuzun merkezinde bilim-kurgu filmlerindeki insanı yok eden yapay zeka yok…

Yapay Zeka Yerine Ne Diyelim

Tartışma konusunun asıl sorusunu şimdi soralım. 1990’lı yıllarda henüz insan zihnine uzak ve sadece benzetilme amacı güdülen bu kod parçacıkları hala yapay mı? Üretilen meta aslına ulaşır ve hatta geçerse ona hala yapay denmesi doğru olur mu? Ne de olsa kendi kendisinden yeni zeka algoritmaları çıkaracak seviyeye gelen bir metadan bahsediyoruz.

Bugün yaptıkları ortada olan yapay zeka‘ya daha fazla haksızlık etmeden yeni bir tanımlamaya gidilmesi gerekiyor. Yapay zeka kodları kendi içinde kategorize edilerek üst seviye kod sistemleri için yapay yerine aslına daha yakın bir sıfat bulmalıyız.

Üst sınıf alt yapıya sahip yapay zekalar için Aday Zeka ingilizcesiyle Candidate Intelligent dense çok da yanlış olmaz sanırım.

Yapay Zeka ile ilgili diğer bir yazımızı da buradan okuyabilirsiniz.